Հայրենիքի ճանաչումը սկսվում է նրան սիրելու ցանկությունից։ Իսկ սերը գալիս է, երբ զգում ես նրա շունչը՝ քարեղեն վանքերում, հայոց այբուբենի դամբարանում, խաղողի այգիներում ու հին ձեռագրերի սրահում։ Գորիսի Յուրի Բախշյանի անվան թիվ 3 հիմնական դպրոցի 8-րդ «Ա» դասարանի էքսկուրսիան դարձավ հենց այդպիսի զգացողություններով լի ճամփորդություն՝ դեպի անցյալ, դեպի արժեքներ։

Դասղեկ Ալլա Առստամյանի և ծնողների ուղեկցությամբ սովորողների առաջին կանգառը Սաղմոսավանքն էր։ Վանքը դիմավորեց իր լուռ, վեհապատ կեցվածքով՝ քարերին դրոշմված պատմությամբ։ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու ներքո Բախշյանականները լսեցին վանքի պատմությունը, իսկ հետո կանգնեցին Քասախի կիրճի եզրին՝ հիանալով բնության հզորությամբ։

Օշականում խոնարհվեցին Մեսրոպ Մաշտոցի շիրիմին։ Այստեղ էր զգացվում հայ գրի հզորությունը՝ որպես ինքնության հիմք։ Եկեղեցու պատերի ներքո ուսուցիչներն ու աշակերտները միասին վերհիշեցին հայոց այբուբենի պատմությունն ու դրա դերը մեր կյանքում։

Ոսկեվազի գինու մառանները մի իսկական ժամանակուղի էին։ Բախշյանականները ծանոթացան խաղողի մշակման և գինեգործության ավանդույթներին՝ բացահայտելով, թե ինչպես է մի պարզ մրգից դարերի մշակույթ ծնվում։ Թեև երեխաները դեռ չեն համտեսում գինի, բայց մեծ ոգևորությամբ լսում էին ամեն պատմություն՝ համեմված գյուղական բույրով։

Այցելեցին Ծիծեռնակաբերդ։ Հուշահամալիրի լռության մեջ բոլորը մի պահ լռեցին։ Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին խոնարհվելը դարձավ մեր պարտքն ու խոստումը՝ երբեք չմոռանալ։ Հիշեցին, զգացին, մի պահ ներքուստ հասունացան։

Ճանաչողական ուղին ավարտեցին Մատենադարանում։ Այս համաշխարհային նշանակության հաստատությունում տեսան մեր մշակույթի ամենանուրբ շերտերը՝ մանրանկարներ, մագաղաթներ, գրչության արվեստ։ Մեր պատմության գրավոր հիշողությունը կարծես կենդանացավ Բախշյանականների աչքի առաջ։

Օրվա վերջում երեխաներին սպասում էր ամենաքաղցր հատվածը՝ ժամանցը, ընկերությունը և զվարճանքը, երեկոն՝ խարույկի շուրջ։ Գիշերային զովության մեջ կրակի կայծերը ջերմություն էին պարգևում ոչ միայն մարմնին, այլև հոգուն։ Երգեցին հայկական ժողովրդական և ժամանակակից երգեր, պարեցին, պատմեցին հումորներ և պարզապես վայելեցին միասին լինելու հաճույքը։

Այդ պահերն ամրացրին երեխաների ընկերությունն ու հիշողության մեջ դրոշմվեցին որպես կյանքի ամենաջերմ ու անկեղծ ակնթարթներից մեկը։

8-րդ «Ա» դասարանի էքսկուրսիան նրանց ոչ միայն կապեց մեր պատմությանն ու մշակույթին, այլև միմյանց։ Երեխաները նորովի ճանաչեցին հայրենիքն ու իրենց ներաշխարհը։ Նրանց հայրենաճանաչողական ճամփորդությունը վերածվեց համատեղ ապրումների, դասընկերային ջերմության և անմոռանալի հիշողությունների։