Գորիսի Յուրի Բախշյանի անվան թիվ 3 հիմնական դպրոցում կայացած «Վերջին դասը» 9-րդ «Ա» և 9-րդ «Բ» դասարանների համար վերածվել էր իսկական մշակութային տոնի։ «Դպրոց՝ անթեղված կարոտ» խորագիրը պատահական չէր ընտրված․ այն ոչ միայն խորհրդանշում էր դպրոցական կյանքի հուզիչ հրաժեշտը, այլև հստակ շեշտադրում էր մշակութային, կրթական և ազգային ինքնության պահպանման կարեւորությունը։

Միջոցառման մեկնարկին ընթերցվեց Սյունիքի մարզպետ Ռոբերտ Ղուկասյանի շնորհավորանքը շրջանավարտներին՝ հավելյալ շեշտ դնելով կրթության և մշակույթի անքակտելի կապի վրա։

Միջոցառումը բացառիկ էր իր բովանդակությամբ․ այն ամբողջությամբ ուներ մշակութային ուղղվածություն, որն ի ցույց էր դնում աշակերտների կապը ազգային արժեքների, պատմության և արվեստի հետ։ Դասղեկներ Աննա Աբգարյանի և Մարգարիտա Պետրոսյանի, ինչպես նաև ծնողների ջանքերով կազմակերպված նախաձեռնությունը նախորդ տարիների ձևաչափից տարբերվում էր իր խորությամբ ու մշակութային ընդգրկմամբ։

Հայկական պարարվեստը՝ որպես մշակույթի կենդանի շունչ

Միջոցառման առանցքում հայկական ավանդական պարերն էին, որոնք ներկայացվեցին ոչ միայն գեղեցիկ կատարմամբ, այլև հստակ գաղափարական ուղերձով։ «Յարխուշտա», «Բերդ» «Սյունյաց քոչարի», «Ծաղկաձորի», «Մըշու խըռ» և այլ ազգային պարերը ընդգծում էին մեր ժողովրդի կամքը, ոգին և մշակութային ժառանգության շարունակականությունը։ Անգամ ավանդական վալսն այս անգամ Արամ Խաչատրյանի «Դիմակահանդես» բալետի երաժշտությամբ էր՝ վերածվելով ազգային գույներով համեմված զգացմունքային շարժման։

Պարերի ընթացքում աշակերտները կրում էին զգեստներ, որոնց ձևավորումը ներշնչված էր հայկական մշակութային ժառանգությամբ՝ ներառյալ պատմամշակութային խորհրդանշաններ և Հայաստանի տեսարժան վայրերի գեղարվեստական պատկերներ։ Այսպիսով, յուրաքանչյուր շարժում վերածվում էր մշակութային պատմության կենդանի էջի։

Թատրոնը՝ որպես մշակութային արտահայտման միջոց

9-րդ «Ա» դասարանի սաները բեմադրեցին հանրահայտ «Թույլ օղակ» խաղի մշակութային տարբերակը, որի բոլոր հարցերը վերաբերում էին հայկական գրականությանը, արվեստին, ճարտարապետությանը և կինոյին։ Հումորային հատվածները վերցված էին խորհրդանշական ֆիլմերից՝ «Ոսկե ցլիկը», «Տղամարդիկ», «Միմինո», «Զանգեզուր», «Ինչու՞ է աղմկում գետը», «Տժվժիկ» և այլն։ Այս ձևաչափով նրանք ոչ միայն ցուցադրեցին իրենց գիտելիքները, այլև վերակենդանացրին մեր մշակույթի կարևոր շերտերը։

9-րդ «Բ» դասարանցիներն ընտրել էին մեկ այլ բեմադրական մոտեցում՝ ներկայացնելով «Հարսնացուն հյուսիսից» ֆիլմի այն հատվածը, որը նկարահանվել էր հենց Գորիսում և Գորիսի Յուրի Բախշյանի անվան թիվ 3 հիմնական դպրոցում։ Այս ընտրությունը ակնարկ էր ոչ միայն կինոմշակույթի պատմությանը, այլև համայնքի ու դպրոցի անքակտելի ներգրավվածությանը այդ մշակույթի մեջ։ Բեմադրության ընթացքում հնչեցին ֆիլմից հայտնի դարձած թևավոր խոսքեր՝ տպավորիչ վերհուշով։

Երեք դռներ՝ մշակութային ուղերձով խորհրդանշաններ

Միջոցառման ընթացքում բեմում հայտնվեցին երեք խորհրդանշական դռներ, որոնք յուրովի ներկայացնում էին մեր մշակույթի ներկայիս իրավիճակն ու ապագայի տեսլականը։

«Հիշողություն»՝ դուռ, որն արձանագրում էր մեր պատմության և մշակույթի անցյալը՝ որպես հիշելու, վերարժևորելու և փոխանցելու պարտավորություն։

«Անորոշություն»՝ խորհրդանշում էր հատկապես Լեռնային Ղարաբաղի մշակութային ժառանգության անհստակ ճակատագիրը՝ դիտարկելով այսօրվա մշակութային մարտահրավերները։

«Վստահություն»՝ հավատ հայկական մշակույթի հարատևության, վերապրումի և անսասան դիմագծի հանդեպ։

Այս խորհրդանշական մոտեցումը վեր էր հանում այն միտքը, որ մշակույթը չի սահմանափակվում անցյալով կամ հիշողությամբ․ այն կենդանի համակարգ է, որն ապագա սերունդների միջոցով պիտի պահպանի իր շարունակականությունը։

Դպրոցը՝ որպես մշակույթի սերնդափոխության միջավայր

«Դպրոց՝ անթեղված կարոտ» խորագիրը խորիմաստ մեկնաբանություն էր․ այն արտահայտում է դպրոցական տարիների հանդեպ վերապահված ջերմ զգացմունքները, որոնք սակայն դուրս են գալիս անձնականից և վերածվում ազգայինի։ Այդ «անթեղված կարոտը» հղում է նաև մեր մանուկ հասակում ձևավորված արժեքներին, մշակութային ինքնությանը և կրթության միջոցով փոխանցվող հոգևոր ժառանգությանը։

Այս միջոցառմամբ ևս մեկ անգամ հստակ շեշտվեց, որ դպրոցը միայն կրթության կենտրոն չէ, այլ մշակութային ձևավորման և ազգային ինքնագիտակցության դարբնոց։

Հոգևոր մշակույթը՝ որպես ազգային ժառանգության հիմք

Միջոցառման եզրափակիչ ակորդը դարձան կրտսեր դասարանցիները, որոնք հրեշտակների կերպարանքով շնորհավորեցին շրջանավարտներին՝ այդպիսով ամրապնդելով նաև հայ հոգևոր մշակույթի ներկայությունը միջոցառման մեջ։ Նրանք հիշեցրին, որ Հայաստանն աշխարհում առաջին երկիրն էր, որ 301 թվականին պետականորեն ընդունեց քրիստոնեությունը՝ դրանով դառնալով հոգևոր մշակույթի առաջնածին տարածք։

Գորիսի Յուրի Բախշյանի անվան թիվ 3 հիմնական դպրոցի 9-րդ դասարանների կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող աշակերտներն ակտիվ և լիարժեք մասնակցություն ունեցան «Վերջին դասի» միջոցառմանը։ Նրանք հանդես եկան հետաքրքիր կատարումներով՝ երգեցին, պարեցին և իրենց տաղանդով հմայեցին ներկաներին։ Այս հաջողված ներգրավվածության հիմքում զգալի ներդրում ունեն դպրոցի տնօրենությունը, դասավանդող ուսուցիչները, ուսուցչի օգնականները, ինչպես նաև Գորիսի տարածքային մանկավարժահոգեբանական աջակցության կենտրոնը։ Համատեղ ջանքերի շնորհիվ հնարավոր դարձավ ապահովել հավասար պայմաններ և ստեղծել ներառական միջավայր, որտեղ յուրաքանչյուր աշակերտ կարողացավ զգալ իր մասնակցության արժեքն ու կարևորությունը։

Ավելի շատ լուսանկարներ՝ այստեղ։